OLMA HOSILI-2022: DALALARDAN MA’LUMOTLAR

O‘zbekistonda olma bog‘lari: maydoni qancha, hosil hajmi qanday?

Respublikamiz hududlarida barcha toifa xo‘jaliklari tomonidan 342 ming gektar maydonda meva va rezavorlar parvarishlanib kelinmoqda.  Bunda ham an’anaviy uslubdagi, ham intensiv bog‘dorchilik, shuningdek, yaqinda yangi tashkil etilgan bog‘lar ham hisobga olinmoqda. Shundan 2021-yilda hosil beradigan 233 ming gektar bog‘larda 2 852 ming tonna meva va rezavorlar yetishtirildi.

Jami bog‘larning 146 ming gektarini yoki 42,6 foizini olma bog‘lari tashkil etadi. Shu bilan bir qatorda fermer xo‘jaliklarining jami 120,6 ming gektar olma maydondaridan 31,6 ming gektari intensiv usulda parvarishlanadigan bog‘lardir.

2021-yilda xosil beradigan 111,5 ming gektar olma bog‘laridan terib olingan hosil 1238,2 ming tonnani tashkil etdi.

Shundan fermer xo‘jaliklaridagi 86,9 ming gektar hosil beradigan maydondan 827,3 ming tonna, dehqon xo‘jaliklari va axoli tomorqalari olma maydolarinining hosil beradigan 24,6 ming gektar maydonidan 410,9 ming tonna olma yetishtirilgan.

Olma bog‘larida hosildorlik qanchaga oshdi, buning sababi nimada?

Joylarda 2022-yilning iyul oyigacha o‘tkazilgan monitoring natijalariga asosan respublikada 328 ming tonna olma yetishtirildi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 27 foizga ko‘pdir. Har gektar yerdagi hosildorlik o‘rtacha 8-10 tonnadan 12-13 tonnaga ko‘tarildi.

Yuqori mahsuldor va salbiy tashqi omillarga eng chidamli navlarni ekish, kasallik va zararkunandalarga o‘z vaqtida ishlov berish, ekish va paravarishlashda zamonaviy resurstejamkor  texnologiyalarni joriy etish kabi agrotexnika tadbirlarining sifatli bajarilishi hosildorlikning oshishiga turtki bermoqda. O‘z navbatida zamonaviy texnologiyalarning qo‘llanilishi ekinlarning bir maromda va o‘z vaqtida sug‘orilishini, mikroelementlar bilan boyitilishini ta’minlab, mineral o‘g‘itlar sarfini masalan, tomchilatib sug‘orishdan foydalanishda kamaytirishga imkon yaratmoqda.

Iyul oyida havo haroratining oshishi olma hosiliga qanday ta’sir qildi?

So‘nggi haftalarda havo haroratining keskin ko‘tarilib ketishi avvalo mevalarning yetilishiga, birinchi navbatda o‘rtapishar va kechpishar navlarga sezilarli ta’sir o‘tkazdi. Hosilning bir qismi deyarli bir oy oldin pishib yetildi.

Shu bilan birga olmaning kechki navlaridan “Renet Simirenko”, “Starkrimson”, “Fuji” navlari o‘zining yuqori chidamliligi bilan ajralib turadi. Prognozlarga ko‘ra, ushbu navlarni yetishtirayotgan fermer va dehqonlar yuqori hosil olish bilan birgalikda sifatli mahsulot yetishtirishlari aniq.

Respublikamizning turli mintaqalarida mahalliy olma navlarining mavjudligi hamda xilma-xil introduksiya qilingan navlar olma narxi  keskin o‘zgarishining oldini oladi. Olma navlarining xilma-xilligi, pishib etilish muddatlari va vaqtidagi farq har bir yangi hosilni yig‘ib olish va bozorlarga yetkazib berish muddati o‘rtasidagi oraliqlarni qisqartirib, narx barqarorligini saqlashga yordam beradi.

Azaldan O‘zbekiston sharoitida olmaning tezpishar ko‘chatlari ekib kelingan, shundan ma’lumki tez o‘suvchi va yarim pakana payvandtagdagi ko‘chatlarning tabiiy shakli mevalarni quyosh urishidan himoyalaydi. Bu an’anaviy bog‘larga tegishli.

Intensiv bog‘dorchilikda shox-shabbasi kam, mevalari mo‘l bo‘lgan pakana payvandtaglardan foydalaniladi. Intensiv usulda pakana payvandtagdagi olma ko‘chatlari maxsus ustunlarga bog‘lanib, bog‘ning ustiga quyoshdan himoyalovchi to‘rlar tortiladi. Bu to‘rlar mevani bir xil rangda pishib yetilishiga ham xizmat qiladi.

Bugungi kunda respublikaning dehqon bozorlarida olmaning  o‘rtacha narxlari 8000 -15000 so‘m/kgni tashkil qilayotgan bo‘lsa, 2021-yilda o‘rtacha 6000-8 000 so‘mni tashkil etgan.