O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Don va dukkakli ekinlar ilmiy-tadqiqot institutida boshoqli don ekinlarining 60 ta navi yaratilgan bo‘lib, shundan 55 tasi kuzgi yumshoq bug‘doy va 5 tasi kuzgi qattiq bug‘doy navlaridir. Respublikamizning bug‘doy maydonlariga ekish uchun kuzgi yumshoq bug‘doyning 28 ta, kuzgi qattiq bug‘doyning 3 ta navlari davlat reestriga kiritilgan.
Institutda arpaning 700 dan ortiq, tretikalening 200 dan ortiq, bahorgi bug‘doyning 100 dan ortiq namunalari to‘planib, ularni o‘rganish bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.
Tritikale – bug‘doy javdar duragayi – ikki xil o‘simlik xususiyatlarini o‘zida mujassamlashtirgan g‘alla ekini. Institutda tritikalening “Tixon”, “Svat”, “Yarillo”, “TIT”, “Sergiy”, “Xleborob”, “Kunak” navlari hamda mahalliy sharoitda “To‘yimli” navi yaratilib, davlat reestriga istiqbolli navlar ro‘yxatiga kiritilgan.
Polba – don ekini iqlim sharoitimizda yangi hisoblanib, Rossiya Federatsiyasining Krasnodar Milliy don markazidan olib kelingan. U inson immunitetini mustahkamlovchi, oqsilga boy o‘simlik hisoblanadi. Institutda o‘simlik donining tarkibi, urug‘chiligi, yetishtirish agrotexnologiyasi, kasalliklarga chidamliligi o‘rganilmoqda.
Dukkakli don ekinlari
Xo‘raki no‘xat – global iqlim o‘zgarishlariga mos, seroqsil, serhosil “Polvon”, “Zumrad”, “Marjon” navlari yaratilib, davlat reyestriga kiritilgan. Respublikamizning barcha hududlarida ekishga ruxsat etilgan.
Yasmiq – institutda o‘simlikning dunyo genofondidan ajratib olingan 80 ta kolleksiya namunalari mavjud. Ilmiy izlanishlar natijasida qurg‘oqchilikka, kasallik va zararkunanda hasharotlarga chidamli “Darmon”, “Sarbon”, “Sadaf” yangi navlari respublikamiz hududida ekish uchun davlat reestriga kiritilgan.
Ko‘k no‘xat – o‘simlikning 12 ta nav va namunalari mavjud bo‘lib, ularning ustida tajribalar olib borilmoqda. Ilmiy izlanishlar natijasida “Osiyo-2001” hamda “Shirin” navlari yaratilib, O‘zbekiston Respublikasi hududida ekish uchun Davlat reestriga kiritilgan.
Mosh – o‘simlik bo‘yicha bir necha ilmiy tajribalar amalga oshirilmoqda. Jumladan, takroriy ekin sifatida g‘alladan bo‘shagan maydonlarga ekish uchun moshning “Navro‘z” nomli yangi navi yaratilgan bo‘lib, o‘rtacha hosildorligi 20-25 sentnerga teng bo‘lmoqda. Mosh tuproq unumdorligini oshirishda o‘ziga xos ahamiyatga ega. Yaʼni u tabiiy shakllangan tuganaklar va bakteriyalar holatida o‘zidan keyingi ekiladigan ekinlar uchun bir qancha azot miqdorini to‘plashga yordam beradi.
Moyli ekinlar
Kungaboqar – institut olimlari tomonidan o‘simlikning “Umnik”, “Buzuluk” navlari va “Elion”, “Epsilon”, “Grandes”, “Svetlana” duragaylari yaratilib, davlat reestriga kiritilgan.
Soya – Institutda o‘simlikning dunyo kolleksiyadan to‘plangan 250 dan ortiq navdan iborat namunalari mavjud. Institut olimlari tomonidan ularning tuproq iqlim sharoitiga moslashuvchanligi o‘rganilib kelinmoqda. Ko‘p yillik izlanishlar natijasida o‘simlikning 10 dan ortiq yangi navlari yaratilgan. Mahalliy “To‘maris”, “Oyjamol”, “Ustoz”, “Baraka”, “Hosildor”, “Gavhar”, xorijiy “Arleta”, “Selekta-302”, “Vilana”, “Slaviya”, “Chara” va boshqa navlaridan yuqori hosil olib kelinmoqda.
В Научно-исследовательском институте (НИИ) зерновых и зернобобовых культур Министерства сельского хозяйства Республики Узбекистан создано 60 сортов зерновых культур, из них 55 сортов озимой мягкой пшеницы и 5 сортов озимой твердой пшеницы. 28 сортов озимой мягкой пшеницы и 3 сорта твердой озимой пшеницы включены в Государственный реестр для посева на пшеничных полях нашей республики.
В институте собрано более 700 образцов ячменя, более 200 образцов тритикале, более 100 образцов яровой пшеницы, на этих культурах проводятся научные исследования.
Тритикале — это гибрид пшеницы и ржи — зерновая культура, сочетающая в себе характеристики двух разных растений. В институте созданы и включены в перечень перспективных сортов в Государственный реестр.
Полба – зерновая культура, считающаяся новой для наших климатических условий и привезенная из Краснодарского национального зернового центра Российской Федерации. Это богатое белком растение укрепляет иммунитет человека. В институте изучаются состав зерна растений, урожайность семян, агротехника возделывания, устойчивость к болезням.
Бобовые. Созданы и включены в Государственный реестр сорта Нута – «Полвон», «Зумрад», «Маржон», пригодные к изменениям климата. Посадка разрешена во всех регионах нашей республики.
Чечевица – в институте имеется 80 образцов растительной коллекции из мирового генофонда. В результате научных исследований в Государственный реестр для посадки на территории нашей республики включены новые сорта «Дармон», «Сарбон», «Садаф», устойчивые к засухе, болезням и вредным насекомым.
Синий горошек – существует 12 сортов и образцов растения. Сейчас с ними проводятся опыты. В результате научных исследований созданы и включены в Государственный реестр для насаждения на территории Республики Узбекистан сорта «Азия-2001» и «Ширин».
На заводе по производству месива проводится несколько научных экспериментов. В частности, создан новый сорт маша «Навруз» для посева на свободных от зерновых площадях в качестве повторной культуры. Средняя урожайность составляет 20-25 центнеров. Маш имеет уникальную ценность для повышения плодородия почвы – помогает накопить некоторое количество азота для следующих посевов.
Масличные культуры
Ученые НИИ создали сорта растений «Умник», «Бузулук» и гибриды «Элион», «Эпсилон», «Грандес», «Светлана» и внесли их в Государственный реестр.
Соя. В институте имеются образцы более 250 сортов растений, собранных из мировой коллекции. Ученые института изучают их приспособленность к почвенно-климатическим условиям нашей страны. В результате многолетних исследований создано более 10 новых сортов растения. Местные «Томарис», «Ойжамол», «Устоз», «Барака», «Хасильдар», «Гавхар», зарубежные «Арлета», «Селекта-302», «Вилана», «Славия», «Чара» с урожайность выше, чем у других сортов.
Spelling error report
The following text will be sent to our editors: