Unumdor va zararlanmagan tuproq mo‘l hosil garovidir. Tuproqning bunday sifatlarga ega bo‘lishi esa, ko‘pgina jarayonlarga bog‘liq. Bugun nafaqat yurtimizda, balki dunyodagi aksariyat mamlakatlarda tuproqshunos olimlarning oldidagi dolzarb muammolardan biri bo‘lgan yerlar degradatsiyasiga qarshi kurashish tuproq unumdorligini saqlash yo‘lidagi muhim qadamlardan biridir.
Respublikamizda mavjud 44,9 million gektar yerlarning bor-yo‘g‘i 4,3 million gektari, ya’ni qariyb 10 foizi sug‘oriladigan yerlardan iborat. Ushbu yerlarning 2 million gektarga yaqini yoki 45 foizi ikkilamchi sho‘rlanishga uchragan. Yoki, 800 ming gektar yerlarimizda suv eroziyasi muammolari uchraydi. Salkam 2 million gektardan ortiq maydonda shamol eroziyasi mavjud.
Ushbu muammolar esa tabiiyki, tuproqning gumussizlanishiga olib kelmoqda. Afsuski, bugun mamlakatimizdagi sug‘oriladigan yerlarning 50 foizdan ko‘prog‘ida tuproqdagi gumus miqdorining kamayishi kuzatilmoqda. Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar instituti olimlari tomonidan degradatsiyaning oldini olish va unga qarshi kurashish maqsadida 2022-2025-yillarga mo‘ljallangan chora-tadbirlar majmuasi tayyorlandi. Unda tuproqlarning gumussizlanishini oldini olish uchun amalga oshirilishi lozim bo‘lgan ishlar va zaruriy tavsiyalar batafsil ko‘rsatib berilgan.
Yo‘l xaritasiga ko‘ra, ilg‘or ishlanmalar, texnologiyalar, yangi turdagi organik o‘g‘itlar va xalqaro maydonda qo‘llanilayotgan yangi va zamonaviy texnikalarni hamda ekish kabi texnologik ishlanmalarni keng joriy etish, dala seminarlarini o‘tkazish ko‘zda tutilgan. Shuningdek, qishloq xo‘jaligida yangi, ilmiy asoslangan almashlab ekishlarni joriy etish, ildiz, ang‘iz qoldiqlarini tuproqda ko‘proq qoldirish, qo‘llanilayotgan mineral o‘g‘itlarning o‘zaro nisbatini saqlab qolish orqali bevosita tuproqdagi gumus miqdorini saqlash va oshirib borish mumkinligi qayd etilgan.
Hozirda institut olim va mutaxassislari tomonidan tuproq sifatini qiyosiy baholash, ularni mineral o‘g‘itga bo‘lgan talabini va uning tarkibidagi ozuqa elementlarini aniqlash, sho‘rlanishga moyilligi bo‘lgan yerlarning xaritagrammalarini tuzish va ilmiy va ishlab chiqarishga joriy etiladigan tavsiyalar va takliflar taqdim etish ishlari amalga oshirilmoqda. Eng muhimi, ushbu maʼlumotlarning yer egasiga yetib borgunga qadar shaffofligini taʼminlash maqsad qilingan.
E’tiborlisi, bu borada raqamlashtirish tizimining faoliyati ham mustahkamlanmoqda. Tuproqlar bo‘yicha hududlardan olingan maʼlumotlar Qishloq xo‘jaligi vazirligidagi raqamlashtirish bazasi — Geoportalga joylashtirilmoqda va interaktiv xizmatlar ko‘rsatilmoqda.
Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar instituti mutaxassislari tomonidan respublikamizda organik o‘g‘it o‘rnini bosuvchi yangi turdagi organo-mineral o‘g‘itlarni ishlab chiqish va ularni tuproq iqlim sharoitiga ko‘ra, qo‘llash meʼyorlarini ishlab chiqish ham rejalashtirilgan. Tuproq tarkibidagi ozuqa elementlari: gumus, fosfor, kaliy miqdorlari umumqabul qilingan metodikalar asosida baholanadi. Tuproqda qanday moddalar yetarli-yu, qaysilari yetishmasligi haqidagi maʼlumotlar kartogrammaga kiritiladi va shunga asosan o‘sha joylarda zarur chora-tadbirlar o‘tkaziladi.
Плодородная и неповрежденная почва – залог обильного урожая. Наличие у почвы этих качеств зависит от многих процессов. Борьба с деградацией земель, которая является одной из актуальных проблем, стоящих сегодня перед почвоведами не только в нашей стране, но и в большинстве стран мира, является одним из важных шагов на пути к сохранению почвенного плодородия.
Из 44,9 млн га земель в нашей республике только 4,3 млн га, т. е. около 10%, составляют орошаемые земли. Около 2 млн га или 45% этих земель подвержены вторичному засолению, 800 тыс. га наших земель имеют проблемы с водной эрозией. Ветровой эрозией поражено более 2 млн га.
Эти проблемы естественным образом приводят к истощению гумуса в почве. К сожалению, сегодня более 50% орошаемых земель нашей страны испытывают уменьшение количества гумуса в почве. Ученые Института почвоведения и агрохимических исследований подготовили комплекс мероприятий на 2022-2025 годы по предотвращению и борьбе с деградацией. Составлена специальная Дорожная карта по предотвращению засоления. В ней содержатся подробные инструкции о том, как увеличить количество гумуса, чтобы предотвратить истощение почвы.
Согласно дорожной карте планируется широкое внедрение передовых разработок, технологий, новых видов органических удобрений, современных приемов, применяемых в международной сфере, а также технологических разработок, таких как посев, проведение полевых семинаров. Можно использовать внедрение в земледелии новых, научно обоснованных севооборотов, оставление в почве большего количества корневых и стеблевых остатков, сохранение и увеличение количества гумуса в почве непосредственно за счет сохранения соотношения применяемых минеральных удобрений. В настоящее время ученые и специалисты института проводят сравнительную оценку качества почвы, определяют их потребность в минеральных удобрениях и питательных элементах, составляют карты земель, склонных к засолению, и представляют рекомендации и предложения, которые будут внедрены в научно-производственную деятельность. Вся проводимая работа направлена на обеспечение прозрачности этой информации до того, как она попадет к землевладельцу.
Стоит отметить, что в связи с этим усиливается работа системы оцифровки. Данные регионов о почвах размещаются в базе оцифровки Минсельхоза – Геопортале, где используются интерактивные сервисы.
Специалисты Института почвоведения и агрохимических исследований планируют разработать новые виды органоминеральных удобрений, способных заменить органические удобрения в нашей республике, и разработать нормы их применения в зависимости от почвенно-климатических условий. Количество элементов питания почвы: гумуса, фосфора, калия оценивают по общепринятым методикам. Сведения о том, каких веществ в почве достаточно, а каких не хватает, вносят в картограмму, и на основании этого в тех местах принимают необходимые меры.
Spelling error report
The following text will be sent to our editors: