Qishloq xo‘jalik ekinlarining zararkunandalariga qarshi biologik kurash samaradorligini oshirishda entomofaglar yetishtiruvchi biolaboratoriyalarning ahamiyati katta. 2023 yil 1 fevral holatiga ko‘ra, respublikamizda 636 ta biolaboratoriyalar faoliyat ko‘rsatmoqda. Jumladan:
Ushbu biolaboratoriyalarda 2022-yilda, oltinko‘z entomofagi 6 438 mln dona, brakon entomofagi 3 881 mln dona va trixogramma 8 206 kilogramm ko‘paytirildi va 2 mln 570 ming gektar ekin maydonlariga tarqatildi.
Ayni paytda respublikamizdagi biolaboratoriyalarda asosan 3 ta trixogramma, brakon, oltinko‘z entomofaglari ko‘paytiriladi.
Trixogramma tunlam tuxumlariga qarshi qo‘llaniladi. U asosan don kuyasining tuxumlarida ko‘paytiriladi. Parazitning barcha rivojlanish davri o‘ljaning tuxumida o‘tadi. Uni g‘umbak yoki yetuk shaklida ishchilar qo‘l kuchi yordamida dalaga chiqarib tarqatiladi.
Trixogramma bir gektarga kamida 100 ta nuqtada 10 metrdan (10×10) oralatib tarqatiladi. G‘ovlagan g‘o‘za paykallarida hamda zararkunandaning zichligi ko‘p bo‘lgan joylarda 5×5 tizimida 400 nuqtaga tarqatish yanada yaxshi samara beradi.
Brakondan o‘rta va katta yoshli ko‘sak qurtlariga qarshi foydalaniladi. U mart, aprel oylarida havoning o‘rtacha sutkalik harorati 16-18 darajaga yetganda jonlana boshlaydi. Mavsum davomida 7 marta avlod beradi. Brakon tashqi parazit bo‘lib, ko‘sak qurtining o‘rta va katta yoshdagi qurtlarini falajlab, so‘ng ustiga 4-5 tadan toki 16 tagacha tuxum qo‘yadi. Ushbu parazit juda serpusht bo‘lib, 100-800 tagacha tuxum qo‘yishi mumkin. U laboratoriya sharoitida mum kuyasi qurtlarida ko‘paytiriladi.
Brakon bir gektarga tarqatishda asosan ko‘sak qurti bor joylarga 4-5 kun oralatib, 3 marta qo‘yilishi kerak. Masalan, nazoratchilar tomonidan 100 ta o‘simlikda 5 tadan qurt borligi aniqlangan bo‘lsa, bunday holatda bir gektarda 5 000 dona qurt bo‘ladi.
Oltinko‘z hammaxo‘r yirtqich kushanda sifatida so‘ruvchi va kemiruvchi zararkunandalarga qarshi ishlatiladi. U zararkunandalarning 70 dan ziyod, kanalarning 11 turi bilan oziqlanadi. O‘zbekistonda oltinko‘zlarni boqish uchun don kuyasi tuxumidan (sitotroga) foydalaniladi.
Issiqxonalardagi ekinlarga zarar keltiradigan Oqqanot ko‘payib tashqaridagi ekinlarga ham zarar keltiradi. Unga qarshi oqqanot bilan oziqlanadigan enkarziya entomafagini qo‘llash mumkin. Enkarziya oqqanotning yangi lichinkalarini nobud qilish orqali oziqlanadi.
Videolavhamizda Farg‘ona viloyatidagi biotexnologiya laboratoriyasi haqida hikoya qilamiz.
Большое значение в повышении эффективности биологической борьбы с вредителями сельскохозяйственных культур имеют биолаборатории по производству энтомофагов. По состоянию на 1 февраля 2023 года в нашей республике работает 636 биолабораторий:
В этих биолабораториях в 2022 году было выведено и распределено на 2 570 000 га обрабатываемых земель 6 438 млн штук Златоглазого энтомофага, 3 881 млн штук Браконового энтомофага и 8 206 кг Трихограммы.
На данный момент в биолабораториях нашей республики разводят в основном эти организмы.
Трихограммы применяют против яиц паслена. Они размножается в основном в яйцах зерновой моли. Весь период развития паразит проводит в яйце жертвы. Распространяется в поле на зрелые растения вручную.
Трихограммы распределяются не менее 100 точек на гектар с интервалом 10 метров (10×10). 400-точечное распределение в системе 5×5 более эффективно на густых хлопковых полях и в районах с высокой плотностью вредителей.
Бракон применяют против средневозрастных и взрослых аскарид. Он начинает возрождаться в марте-апреле, когда среднесуточная температура воздуха достигает 16-18 градусов. За сезон рожает 7 раз. Бракон — эктопаразит, парализующий коробочных червей среднего и взрослого размера и откладывающий на них от 4—5 до 16 яиц. Этот паразит очень плодовит и может откладывать от 100 до 800 яиц. Размножается червями восковой моли в лабораторных условиях.
Бракон следует вносить 3 раза с интервалом 4-5 дней на участки, где есть коробочные черви. Например, если инспекторы обнаружили 5 червей на 100 растениях, в таком случае на гектар потребуется 5 000 червей.
Золотой глаз используют как всеядного хищника против сосущих и грызунов-вредителей. Питается более чем 70 видами вредителей, 11 видами клещей. В Узбекистане яйца зерновой моли (Ситотрога) используются для кормления Золотого глаза.
Тля, которая повреждает посевы в теплицах, размножается и повреждает посевы снаружи. Против нее можно использовать Энкарзию, питающуюся личинками паутинного клеща.
В нашем видео мы рассказываем о лаборатории биотехнологии в Ферганской области.
Spelling error report
The following text will be sent to our editors: