Respublikamiz bog‘larida bir necha yillardan buyon olmaning “So‘x malikasi”, behining “Olmabehi”, o‘rikning “Chimyon Ergashqand” navlari yetishtirilmoqda.
“So‘x malikasi” olma navi.
Ixcham shox-shabbali, o‘rtacha kattalikdagi daraxt. Kurtak chiqarish davri 11-14-martda boshlanadi, 29-31-martda gullaydi, hosilining to‘liq pishishi iyun oyining uchinchi o‘n kunligida kuzatiladi. Ushbu olma navi “parsha” kasalligi (to‘qimalarning yuzaki shikastlanishi bilan tafsiflangan o‘simlik kasalligi)ga yuqori bardoshli va har yili doimiy ravishda yuqori hosil beradi. Hosildorligi 4,2-4,5 ball bo‘lib, gektariga 194 sentnerni tashkil etadi. Mevasi kam to‘kiladi. Bir dona olma og‘irligi 121 grammgacha. Bu meva qisman mahalliy bozorda sotiladi, asosan eksport qilinadi.
“Olmabehi” behi navi.
Kurtak chiqarish davri 14-martdan 22-martgacha davom etadi. 6-10-apreldan to‘liq gullaydi. Hosilining pishib yetilishi sentyabr oyining uchinchi o‘n kunligida kuzatiladi. U bakterial kuyish kasalligiga chidamli.
“Olmabehi” behi yuqori mahsuldor nav hisoblanadi. Uning hosildorligi 4,1-4,3 ballni tashkil etadi va gektariga o‘rtacha 200 sentnerga teng. Bitta mevaning vazni 200-250 grammga yetadi. Bu yumaloq olma shaklidagi katta meva ko‘rinishida. Pishganida u och sariq rangga ega bo‘lib, yoqimli hidga ega bo‘ladi. Behidagi shakarning umumiy miqdori 17,5-18,3% ni tashkil qiladi. Mevalar ichki bozorda sotilish bilan birga , eksport qilinadi.
“Chimyon Ergashqand” o‘rik navi payvandtagi mahalliy, kuchli o‘suvchi, mag‘zi achchiq, yovvoyi o‘rik daraxti. Kurtak chiqarish davri 9-11- martda boshlanadi, to‘liq gullashi 21-25-martga to‘g‘ri keladi. Hosilining pishib yetilishi iyun oyining oxirgi besh kuniga to‘g‘ri keladi. O‘rikning bu navi eng ko‘p uchraydigan “klyastesporioz” (teshikchali dog‘lanish) kasalligiga o‘rtacha bardoshli.
Mevasi cho‘zinchoq, pishganida och sariq rangga ega bo‘ladi. Quyoshga qaragan tomoni qizaradi. Mevasi daraxt shohida quriydi. Undan sifatli turshak (quritilgan o‘rik) tayyorlanadi. Oʻrik mevalari, turshak va magʻzi qandolat sanoatida qoʻllaniladi. Mevadagi qandning umumiy miqdori oʻrtacha 17,5-18,3% ni tashkil qiladi.
O‘rikning serhosil “Chimyon Ergashqand” navi. Har yili hosil beradi, yuqori haroratga chidamli, moslashuvchan (kasallikka chidamli) nav. Bitta mevaning vazni 27,5 grammgacha, o‘rtacha hosildorligi gektariga 119 sentner. Hosil xorijga eksport qilinadi.
Bu navlar O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Akademik M. Mirzayev nomidagi bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy- tadqiqot institutining Farg‘ona ilmiy-tadqiqot stansiyasida yaratilgan.
На протяжении нескольких лет в нашей республике выращивают сорта яблони «Сох маликаси», айвы «Oлмабехи», абрикоса «Чимён Эргашканд».
Сорт яблони«Сох Маликаси»
Полукарликовая MM-106 или местная дикая яблоня – дерево среднего размера с компактной кроной, прививается на подвой. Период бутонизации начинается 11-14 марта, цветение наступает 29-31 марта, полное созревание наблюдается в третьей декаде июня. Этот сорт яблони высокоустойчив к парше (заболевание растений, характеризующееся поверхностными повреждениями тканей) и каждый год дает стабильный высокий урожай. Урожайность оценивается в 4,2-4,5 балла и составляет 194 ц/га. Опадание плодов – малочисленное. Масса одного яблока достигает 121 грамм.
Частично этот фрукт продается на местном рынке, но в основном экспортируется.
Сорт айвы «Олмабехи»
Полукарликовый сорт «Айва-А» или дикая айва прививается на подвой. Бутонизация длится с 14 по 22 марта. Затем 6-10 апреля наступает цветение. Полное созревание наблюдается в третьей декаде сентября. Растение устойчиво к бактериальному ожогу.
Айва «Олмабехи» считается высокоурожайным сортом. Его урожайность оценивается в 4,1-4,3 балла и составляет в среднем 200 ц/га. Вес одного плода достигает 200-250 граммов. Это крупный фрукт, в форме круглого яблока. При созревании приобретает светло-желтый цвет и имеет приятный запах.
Общее количество сахара в айве составляет 17,5-18,3%. Плоды продаются на внутреннем рынке и экспортируются.
Сорт абрикоса «Чимён Эргашканд»
Это местный дикий абрикос на привой. Сильнорослое дерево, ядро косточки горькое.
Период бутонизации начинается 9-11 марта, полное цветение наступает 21-25 марта, созревание происходит в последней пятидневке июня. Данный сорт абрикоса среднеустойчив к клястероспориозу (дырчатая пятнистость), который характерен для косточковых плодовых деревьев.
Плод продолговатый, при созревании приобретает бледно-желтый цвет, а сторона, обращенная к солнцу, становится красного цвета. Сохнет он, не падая с дерева. Из него делают качественный туршак (сушеный абрикос). Плоды абрикоса, туршак и ядра косточки используют в кондитерской промышленности. Общее количество сахара во фрукте в среднем составляет 17,5-18,3%.
Сорт абрикоса «Чимён Эргашканд» высокоурожайный. Ежегодно дает стабильный урожай, устойчив к высоким температурам, является адаптивным (устойчивым к болезням) сортом. Масса одного плода составляет 27,5 грамм, средняя урожайность – 119 ц/га. Урожай экспортируется за границу.
Все эти сорта созданы на Ферганской научно-исследовательской станции Научно-исследовательского института садоводства, виноградарства и виноделия имени Академика М. Мирзаева при Министерстве сельского хозяйства Республики Узбекистан.
Spelling error report
The following text will be sent to our editors: